Meslekler Rehberi, Meslek Özellikleri ve Tanımları

Meslek Nedir ve Meslek Seçimi Nasıl Yapılmalıdır?

Meslek : Meslek en genel anlamda yaşam boyu yapılan faaliyetler bütünüdür. Yaşam boyu yapılan bir faaliyetten insanın mutlu olabilmesi için seçtiği mesleği severek ve isteyerek yapması gerekmektedir.Bunun içinde meslek seçiminde isabetli bir karar verilmesi çok önemli bir unsurdur. Seçilen meslek bir ömür boyu yapılacağı için bireylerin bazı faktörleri değerlendirmesi gerekmektedir.

Günümüz toplumunda bireyin önemli gelişim görevlerinden biri de ömür boyu yapacağı mesleğini seçmesidir. Bir bireyin herhangi bir konuda sağlıklı bir seçim yapabilmesi, ne istediğini ve bunu elde etmek için ne gibi olanaklara sahip olduğunu bilmesine bağlıdır. Bununla beraber kendisini iyi tanıması ve çeşitli seçenekleri inceleyerek her birinin kendisine ve isteklerine ne derece uygun olduğunu incelemesi gereklidir.

Yükseköğrenim görmek için hazırlanan gençlerden bazıları yükseköğretim programları hakkında yeterli bilgiye sahip olmadıkları ve bu nedenle tercihlerini ve sıralamayı belirlerken güçlük çektikleri gözlemlenmektedir. Üniversite adaylarından bazıları tercihlerini belirlerken ilk tercihlerini bilinçli olarak ve idealleri olan bölümleri seçmekte, geriye kalan diğer bölümleri çevresindeki insanların görüş ve telkinlerine göre belirlemektedir. Böyle bir durumda yeterli bir bilgiye sahip olmadan yazdıkları bölümlerden herhangi birisini kazandıklarında “ istemediğim bir programa girmek zorunda kaldım “şeklinde yakınmaktadırlar. Bölüm tercihi geniş kapsamlı bir çalışmayı gerektiren bir süreçtir ve tercih listenize alacağınız her bölüm isteyerek okuyacağınız bir alan ve severek yapacağınız bir meslek olmalıdır. Unutmayın ki meslek seçimi bireyin hayatında yaptığı en kritik seçimlerden birisidir ve kendi hayat çizginizin hangi doğrultuda ilerleyeceğini belirler. Böyle bir sorumluluk en önce bireyin kendisine aittir. Seçtiğiniz bölümler aynı zamanda sizin seçtiğiniz meslekler anlamına gelir ki meslek, çalışma ömrü boyunca yapacağı faaliyetlerin çoğunluğunu kapsayan bir iştir. İnsanın hayatındaki böyle önemli bir kararı tüm detaylarıyla düşünmeden vermesi, mutsuzluğa ve iş tatminsizliğine neden olur.

Meslek seçimiyle ilgili sağlıklı bir karar verebilmek için bireyin şu evrelerden geçmesi gerekir:

1. Kendini Tanıma

2. Meslek Seçeneklerinin Belirlenmesi

3. Karar Verme ( Seçimin yapılması )

Kendini Tanıma

Bireylerin öncelikli olarak kendilerini, yaşam stillerini, sevdikleri ve yapmaktan hoşlandıkları faaliyetleri tanımlamaları gerekmektedir.

Mesleki tercihinizi yapmadan önce kendinizi tanıyınız. Kendinizi tanıyabilmeniz için ise, şu soruları irdeleyiniz. Kişisel özellikleriniz ile yapacağınız meslekler arasında yakın ilişkiler vardır. Duygusal ve sosyal olgunluğunuz, kendinize güven dereceniz, girişkenlik ve ataklık meslek seçiminde göz önünde bulundurmanız gerekenlerden yalnızca bir kısmıdır.

İlgilerinizde meslek seçiminde önemlidir.

Neleri yapmaktan ve neleri yapmamaktan hoşlanıyorsunuz?

Serbest zamanlarınızda nelerle uğraşıyorsunuz.?

Bunlar size seçeceğiniz meslek konusunda ip uçları verir.

Okul başarınız, öğrenim hayatınız boyunca başarılı olduğunuz ve başarılı olamadığınız dersler hangileri?

Onlarla seçmeyi düşündüğünüz meslek(ler) arasında ilişki kurabilir mi?

Aileniz sizden beklentileri ve ekonomik gücü nasıldır?

Uzun süreli eğitim isteyen bir mesleğe yönelebilir misiniz?

Bütün bu sorulara verilen cevaplar doğrultusunda;

♦ Bireylerin hangi işleri ne kadar yapabildiğinin farkında olmalı,

♦ Kendi ilgi, yetenek ve değerlerini tanımış olmalı

♦ Ne tür çalışma koşullarının kendine uygun olduğunu tespit etmeli ( açık hava, büro vs ).

♦ Bir meslekten beklentilerinin ne olduğunun farkında olmalı ( manevi doyum, finansal doyum gibi )

Meslek Seçeneklerinin Belirlenmesi

Meslek seçeneklerinin belirlenmesi kişilerin seçeceği meslekle ilgili beklentilerine göre şekillendirilmelidir. Birey seçeceği meslekle ilgili düşüncelerini belirledikten sonra bu düşüncelerine uygun olan meslek alanlarını belirlemeli ve seçimini yapmalıdır.

Meslek seçimi kişinin hayatının belirleyici unsurlarından biri olmasından ötürü önemlidir.Seçeneklerin hepsini kendine yakınlığı açısından değerlendirmeli, sadece içinde bulunduğu zaman dilimini düşünerek değil ileriki hayatını ve hayatında oluşabilecek gelişmeleri göz önüne alarak seçeneklere yaklaşmalıdır.

Bireylerin seçecekleri meslekle ilgili olarak bazı sorulara cevap aramaları gerekmektedir.

• Mesleğin tehlikeli yanı var mı?
• İş ortamının sıcaklığı, ışığı, görüntüsü nasıldır.?
• Kapalı veya açık bir havada mı yapılıyor?
• Gerekli olan eğitim dönemi ne kadar?
• Okul sonrası özel bir hazırlık gerekiyor mu?
• Yaş, cinsiyet, boy, kilo ve dış görünüşle ilgili şartlar var mı?
• Mesleğe nasıl girilir?
• Hangi yaşlar arasında yapılabilir?
• Sosyal güvenliği var mı?
• Meslekte ilerleme neye bağlıdır?Çalışmaya mı? Kıdeme mi?
• Bu meslekten başka mesleklere geçiş yapılabilir mi?
• Mesleği yapanlar için mesleğin en olumsuz ve en cazip tarafı nelerdir?
• Mesleğin toplumdaki saygınlığı nedir?
• Seçilecek mesleğe olan talep ne durumda?
• Bölgeye veya mevsime göre gereklilik gösteriyor mu?
• İş bulmak kolay mı?
• Bu mesleğe duyulan ihtiyacın azalması veya artması söz konusu mu?
• Kamu ve özel sektörde iş bulunabileceği gibi serbest çalışma imkanı da verebiliyor mu?
• Bu meslekte çalışanların ortalama kazançları ne kadar?
• Kazançlar günlük, haftalık, aylık veya mevsimlik olarak değişiyor mu?
• Aynı meslekte çalışanlar arasında ülkenin değişik bölgelerinde yaşayanlarda kazanç bakımından fark var mı?

Karar Verme ( Meslek Seçimin Yapılması )

Meslek seçiminde bu aşamada yapılacak olan iş, bireyin özellikleri ile meslek seçenekleri ile ilgili olarak elde edilen bilgilerin birlikte değerlendirilmesi ve istenilir yönleri en fazla, istenmeyen yönleri en az olan mesleğin seçilmesidir.Ancak bu aşama sadece soyut anlamda yapılacak bir çalışma değildir. Bireyin kendini standardize edilmiş testler ve değişik envanterlerle tanıması ve meslekler hakkında kapsamlı bir araştırma yapmasıyla mümkündür.

Meslek seçimi ile ilgili olarak verilecek karar, dayanağını kişinin kendi içinden almalıdır. Kişinin kendini objektif bir şekilde değerlendirmesi ve meslekler ile ilgili olarak doğru ve tutarlı bilgilerin elde edilmesi meslek seçimi için önemli bir adımdır. Bireylerin dikkat etmesi gereken bir nokta da hobi dediğimiz kişilerin yapmaktan hoşlandığı faaliyetlerle, bir ömür boyu sıkılmadan ve severek yapacağı mesleği birbirine karıştırmamasıdır